چگونه فرزندانی خلاق داشته باشیم ؟ – خلاقیت در کودکان
به نظر من خلاقیت در کودکان نباید ایجاد کرد. بلکه کودکان خودشان خلاق هستند فقط باید این خلاقیت را نکشیم. در ادامه ضمن معرفی یک کتاب که به موضوع خلاقیت در کودک می پردازد به تعدادی نکته که میتواند کمک کند کودک خلاق داشته باشیم آشنا می شویم.
در اینجا به معرفی کتاب چگونه فرزندانی خلاق داشته باشیم نوشته دکتر وین دایر میپردازیم. نام اصلی این کتاب:
?What Do You Really Want For Your Children است.
این کتاب داری ۵ فصل با نامهای:
۱- چه چیزی را بیش همه چیز برای فرزندان خود میخواهید.
۲- میخواهم فرزندانم اعتماد به نفس داشته باشند.
۳- میخواهم فرزندانم اهل ریسک باشند.
۴- میخواهم فرزندانم در زندگی آرامش داشته باشند.
۵- میخواهم فرزندانم خلاق باشند.
در این ۵ فصل راهکارهایی ارائه خواهد شد که در جواب به سرفصل هر فصل میباشد. شاید جذابترین قسمت این کتاب را میتوان به فصل آخر آن اختصاص داد که به موضوع چگونه فرزندانی خلاق داشته باشیم میپردازد.
اقای وین دایر در جواب سوال خلاقیت در کودکان چیست؟ اینگونه خلاقیت را تعریف میکند:
خلاقیت یعنی منحصر به فرد بودن. یعنی برخورد با مسایل یا روبه رو شدن با زندگی با دیدگاه و نقطه نظر خاص خود، یعنی برخورد با مشکلات زندگی آنگونه که خود شما بعنوان یک فرد انتخاب میکنید. مفهوم لفظی خلاقیت یعنی << خلق و ایجاد چیزی جدید >> خلاقیت محدود به موضوعات هنری یا موسیقی نیست. شما میتوانید در انجام هرکاری که مورد نظرتان باشد به نحوی استثنایی خلاق باشید.
در تعریف خلاقیت میتوان جملهای که در آغاز کتاب از آیکاس نقل شده نیز بیان کرد:
کودکان معمولی کارها را درست انجام میدهند….
کودکان توانمند کارهای درست را انجام میدهند….
در این کتاب گفته میشود که نقطه مقابل خلاقیت، کند ذهن بودن نیست. بلکه تقلید و دنباله روی است.
شاید زیاد این عبارات را شنیده باشید راههای پرورش خلاقیت در کودکان یا حتی ایجاد خلاقیت در کودکان اما در این کتاب توضیح داده میشود که کودکام همه خلاق هستند. و نیاز نیست که به دنبال ایجاد خلاقیت در کودکان باشیم. فقط کافی است؛ ما جلوی رشد خلاقیت در کودکان را نگیریم بچهها ذاتاً خلاق هستند.
آقای وین دایر مینویسد:
کودکان وقتی از خلاقیت بازمیمانند؛ که از آنها بخواهیم کارها را فقط آن گونه که آموزش دیدهاند انجام دهند. فقط بین خطوط را رنگ کنند و از تصاویر خود استفاده نکنند. هماهنگ باشند و همان طور که به آنها گفته شد عمل کنند. بدون اینکه از روشهای خاص خود در امور زندگی استفاده کنند. هر کودکی روش منحصر به فرد خود را دارد. هرکدام فردی خاص هستند و هرگز قبلا در تاریخ سیارهی ما کسی از نگاه آنها به جهان نگاه نکرده است…
کودکانی خلاق هستند که تشویق شوند تا خودشان باشند و احساس آزادی کنند. نه اینکه مانند بقیه بچهها رفتار کنند.
غیر ممکن است شبیه دیگری باشیم و در عین حال حرفی برای گفتن داشته باشیم.
نویسنده در این بخش روشهای تقویت خلاقیت در کودکان را بیان میکند.
در این کتاب برای تقویت خلاقیت در کودکان ۷ روش ارائه میشود:
۱- احساس استقلال:
کودکان برای آنکه خلاق باشند باید کاملاً یقین کنند که مجبور نیستند برای جلب رضایت شما یا دیگران کارهای مهمی را انجام دهند. اگر کودکان را طوری تربیت کنید که برای هر کاری از شما اجازه بخواهند. جلوی رشد خلاقیت در کودکان خود را میگیرید. عدم وابستگی به شما به معنی نادیده گرفتن وظیفه شناسی نیست بلکه یعنی کودکان باید طوری بار بیایند که روش منحصر به فرد خود را در برابر رویایی با مشکلات و مسایل خود، داشته باشند. مثلا به کودک اجازه دهید بدون دخالت شما برای خودش بازی درست کند. برای نوجوان ۱۳ تا ۱۹ ساله استقلال این است که اجازه دهیم نظرات خود را بیان کند و…
۲- نداشتن برچسب یا عنوان:
برای کودکان خود یک عنوان یا برچسب انتخاب نکنید مثلا تنبل، خوشکل بابا، هنرمند یا خجالتی، بلکه کودک در هر روز میتواند یکی از این عناوین یا چندتا را شامل شود و فردا اینگونه نباشد. این عنوانها بر روی کودک باقی میماند و کودک یه مرور زمان همان چیری میشود که ما به آن نسبت دادهایم
۳- رشد صداقت و درستی شخصیت:
برای اینکه کودک خلاق باشد و از روش منحصر به فرد خود استفاده کند. باید به خود به عنوان انسان سالم و صادق اعتماد داشته باشد. کودک خلاق باید احساس آرامش داشته باشد. حتی اگر خطا کند. کودک باید به سبب راستگویی تشویق شود. و اگر خطایی کرده به دلیل اینکه صادق بوده او را تنبیه نکنید . صداقت در کودک ایجاد اعتماد به نفس میکند. کودکی میتواند خلاق باشد که اعتماد به نفس داشته باشد.
۴– هر گز در مورد عظمت و بزرگی خود تردید نداشته باشد:
کودکان باید بدانند که بزرگی و نبوغ در درون آنهاست و آنها فقط باید آن را شکوفا کنند. اگر کودک بر این باور باشد که دیگران از او بزرگترند و او نمی تواند مانند قهرمان ورزشی یا .. باشد در خلاقیتش تأثر منفی خواهدگذاشت. آنها باید بداند هر کس که موفق است تصمیم گرفته که موفق باشد و تلاش کرده است. بنایران آنها هم می توانند. باید الگوها را چراغی بدانند که راه را به آنها نشان می دهند. تا به دنبال روشنایی درون خود باشند نه آنکه آنها را بزرگتر از خود تصور کنند.
۵- شوق آگاهی:
اگر به کودکان بیاموزیم؛ در مورد چیزی که برایشان جذابیت دارد، پشتکار داشته باشند در واقع به آنها می آموزیم که خلاق باشند. هرچه دقت بچهها تشویق شود. بیشتر به آنها کمک میکنید که خلاق باشند. هرچه شوق آنها را صرف نظر از اینکه این کار ممکن است برای شما بیاهمیت یا احمقانه باشد. تقویت کنید و از آن انتقاد نکنید آنها را در مسیر خلاقیت قرار دادهاید در واقع میل به دانستن را در فرزندان خود نکشید.
۶- حمایت از پشتکار:
کودکان را تشویق کنید به کار خود ادامه دهند و کارها را به پایان برسانند و اگر خودتان نیز این شوق و پشتکار را در کارتان داشته باشید یک الگو برای فرزندان خود ایجاد میکنید. به آنها کمک کنید، مواردی که برایشان اهمیت زیادی دارد را فراموش نکنند. بچه برای پشتکار در کارها نیاز به تشویش دارند و اگر به دنبال روشهای پروش خلاقیت در کودکان خود هستید پشتکار داشتن در کارها را در فرزند خود تقویت کنید.
۷- استقلال در فکر:
مفهوم استقلال فقط این نیست که کودکان به والدین خود وابسته نباشند. بلکه باید در هرکاری روش منحصر به فرد خود را داشته باشند. به کودکان کمک کنید، از فکر خود استفاده کنند. نه اینکه چیری را بپذیرند که معلمان یا متخصصان به آنها میگویند. آنها راتشویق کنید از هرکسی سوال کنند. و در مورد چیزی که نمی دانند تلاش کنند و از کورکورانه تقلید کردن بپرهیزند. شما بعنوان پدر یا مادر آنها را تشوق کنید به سوالاتشان جواب بدهید و اگر نمی دانید باهم به دنبال جواب آنها بگردید.
در قسمت بعد به مشخصات کلی کودک خلاق می پردازد و بعد از بیان تعداد زیادی از مشخصات کودک خلاق مثل:
کودک خلاق دائم می پرسد چرا؟
کودکان خلاق از همه چیز لذت میبرند. دوست دارند خودشان باشند و علاقه ای ندارند شبیه دیگران باشند.
کودکان خلاق پازل و هر نوع بازی که نیاز به تلاش فکری داشته باشد دوست دارند.
کودکان خلاق از همه چیز لذت میبرند مثل: کتاب یا تصاویر حیوانات؛
کودکان خلاق روشهای جدید برای تفریح و بازی ابداع میکنند.
کودکان خلاق مانند بزرگترها لباس میپوشند، آرایش میکنند، باعروسکهای خود به زبان خودشان صحبت میکنند و هرچیزی که به ذهنشان میرسد آزمایش میکنند.
و…
و بعد از بیان ویژگی های کودک خلاق به این نتیجه میرسد که همه کودکان خلاق هستند و نباید مانع رشد خلاقیت در آنها شویم و باید تنها خلاقیت آنها را شکوفا کنیم.
در کتاب به موانع رشد خلاقیت در کود کان میپردازد مثل:
وقتی جقیقت را می گویند آنها را تنبیه می کنید.
از کارهای خلاقانه آنها انتقاد می کنید.
آنها را تحقیر می کنید.
وقت برایشان نمیگذارید تا با آنها بازی کنید، کتاب بخوانید، حرف بزنید و…
فقط جایزههایی را که دریافت میکنند، تحسین میکنید نه تلاش آنها را؛
به آنها اسباب بازی زیاد میدهید و اجاره نمیدهید برای خود بازی سازی کنند.
و…
و در آخر به بحث پروش کودک خلاق میپردازد:
همواره تلاش کنید صبر و پشتکار را در کودکان خود تقویت کنید تا به جای این که منتظر باشند شما برای آنها کاری کنید و یا تصمیمی بگیرید. همه چیر را خودشان بفهمند.
یادتان باشد! خلاقیت و ریسک پذیری همراه هم هستند بچههای خود را از ریسک کردن منع نکنید.
هر روز چند دقیقه بیشتر کنار فرزندان خود باشید و به صحبتهای آنها گوش دهید.
کودکان را آزاد بگذارید تا آنجا که ممکن است در تمام امور زندگی خودشان باشند
و…
این خلاصه ای از این کتاب بود البته خلاصه فصل آخر آن، اگر دوست دارید در مورد خلاقیت و اعتماد به نفس فرزندان خود بیشتر مطالعه کنید. میتوانید این کتاب را تهیه کنید و مطالعه بفرمایید. این کتاب به نظر من حتی برای خلاقیت در خود والدین و افراد بزرگسال مناسب است تا آن را بشناسند و خلاقیت را در خود تقویت کنند.
خوشحال می شوم اگر این کتاب را مطالعه کردید نظرتون رو بنویسید.
مطالعه این مطالب را هم از دست ندهید:
- ۱۷ بازی برای رشد خلاقیت و ذهنی در کودکان
- ۳۷ بازی در آپارتمان برای کودکان ۲ تا ۶ سال
- چرا کودکان نباید چیپس و پف بخورند
